ADHD Behandelrichtlijnen voor Zorgverleners

Deze uitgebreide gids biedt zorgprofessionals actuele, evidence-based richtlijnen voor diagnostiek, behandeling en begeleiding van ADHD volgens de nieuwste Nederlandse zorgstandaarden (2024).

Actuele Nederlandse Richtlijnen 2024

Update oktober 2024: Schematische weergaven van de zorgstandaard ADHD zijn beschikbaar voor zowel Jeugd als Volwassenen via ggzstandaarden.nl. Deze bevatten behandelopties en interventies gedurende het patiënttraject.

Belangrijkste Richtlijndocumenten

Richtlijn	Doelgroep	Laatste Update	Kernfocus
Zorgstandaard ADHD	Alle leeftijden	2024	Integrale zorg, stepped care
NHG-Standaard ADHD	Huisartsenzorg	2023	Eerste lijn, verwijzing
Richtlijn ADHD Jeugd	0-18 jaar	2023	Diagnostiek, behandeling
Richtlijn ADHD Volwassenen	18+ jaar	2024	Medicatie, comorbiditeit

Diagnostisch Proces

DSM-5-TR Criteria (2023)

Diagnostische Instrumenten

Instrument	Leeftijd	Type	Duur	Gebruik
DIVA-5	Volwassenen	Semi-gestructureerd interview	90-120 min	Gouden standaard volwassenen
K-SADS	6-18 jaar	Interview kind + ouders	90-120 min	Breed psychiatrisch
ADHD-RS-5	5-17 jaar	Vragenlijst	10 min	Screening, monitoring
CAARS	18+	Zelfrapportage	20 min	Screening volwassenen
CBCL/TRF	1,5-18 jaar	Vragenlijst ouders/leraar	20 min	Breed gedrag
BRIEF	5-18 jaar	Executief functioneren	15 min	Specifiek EF

Differentiaaldiagnostiek

Uitsluitingen:

• Stemmingsstoornissen (bipolair, depressie)
• Angststoornissen
• Persoonlijkheidsstoornissen (vooral Borderline)
• Slaapstoornissen
• Schildklierproblemen
• Middelenmisbruik
• Traumagerelateerde stoornissen

Medicamenteuze Behandeling

Stappenplan Medicatie Volwassenen (2024)

Stap	Medicatie	Startdosis	Max Dosis	Bijzonderheden
1e keus	Methylfenidaat LA	18-36 mg	72-108 mg	Voorkeur langwerkend
1e keus alt	Dexamfetamine LA	5-10 mg	60 mg	Bij MPH falen
2e keus	Atomoxetine	40 mg	100 mg	Non-stimulant, traag effect
3e keus	Bupropion	150 mg	300 mg	Off-label, bij comorbiditeit
4e keus	Modafinil	100 mg	400 mg	Off-label, specialistisch

Medicatie Kinderen & Adolescenten

Medicatie	Leeftijd	Registratie NL	Startdosis	Titratie
Methylfenidaat	6+	Ja	0.3 mg/kg	Wekelijks +5-10mg
Dexamfetamine	6+	Ja	2.5-5 mg	Wekelijks +2.5-5mg
Atomoxetine	6+	Ja	0.5 mg/kg	Na 7 dagen naar 1.2 mg/kg
Guanfacine	6-17	Ja	1 mg	Wekelijks +1mg max 4-7mg
Clonidine	6+	Off-label	0.05 mg	Voorzichtig ophogen

Monitoring & Follow-up

Pre-medicatie Screening

• ☐ Complete anamnese (psychiatrisch, somatisch, sociaal)
• ☐ Lichamelijk onderzoek (bloeddruk, pols, gewicht, lengte)
• ☐ ECG bij cardiale risicofactoren/familieanamnese
• ☐ Lab: alleen bij indicatie (lever, nier, schildklier)
• ☐ Middelenscreening bij vermoeden
• ☐ Zwangerschapstest indien relevant

Follow-up Schema

Periode	Frequentie	Monitoring
Titratiefase	Wekelijks-2 wekelijks	Effect, bijwerkingen, vitale parameters
0-3 maanden	Maandelijks	Dosis optimalisatie, therapietrouw
3-12 maanden	3-maandelijks	Effectiviteit, bijwerkingen, groei (kind)
>12 maanden	6-maandelijks	Evaluatie voortzetting, drug holiday

Niet-Medicamenteuze Interventies

Evidence-Based Psychologische Interventies

Oudertraining Programma’s

Programma	Doelgroep	Duur	Evidence Level
PMTO	Ouders 4-12 jr	20 sessies	Sterk bewezen effectief
Triple P	Ouders 0-16 jr	4-8 sessies	Goed onderbouwd
Barkley	Ouders ADHD kind	10 sessies	Specifiek ADHD
Incredible Years	Ouders 2-8 jr	12-20 weken	Preventief + curatie

Comorbiditeit Management

Prevalentie Comorbiditeit

Comorbiditeit	Kinderen %	Volwassenen %	Behandelimplicaties
Angststoornissen	25-35%	40-50%	CGT eerst, dan ADHD medicatie
Depressie	15-20%	30-40%	Combinatie SSRI + stimulant mogelijk
ODD/CD	40-60%	20-30%	Oudertraining + medicatie
Leerstoornissen	20-40%	25%	Remedial teaching aanvullend
ASS	20-30%	20-30%	Lagere medicatiedosis, meer bijwerkingen
Verslaving	N/A	25-40%	Eerst detox, dan ADHD behandeling
Bipolair	5-10%	15-20%	Stemmingsstabilisator eerst

Behandelvolgorde bij Comorbiditeit

• Prioriteit 1: Suïcidaliteit, psychose, manie, ernstige depressie
• Prioriteit 2: Middelenafhankelijkheid (eerst stabiliseren)
• Prioriteit 3: Ernstigste/meest beperkende stoornis
• Prioriteit 4: ADHD indien andere stoornissen stabiel

Organisatie van Zorg

Stepped Care Model ADHD

Stap	Setting	Interventies	Professional
Stap 0	Preventie	Psycho-educatie, zelfhulp	POH-GGZ, school
Stap 1	Huisarts	Signalering, kort advies	Huisarts, POH-GGZ
Stap 2	Basis GGZ	Diagnostiek, kortdurende behandeling	GZ-psycholoog
Stap 3	Specialistische GGZ	Complexe diagnostiek, medicatie	Psychiater, klinisch psycholoog
Stap 4	Hoogspecialistische GGZ	Therapieresistente ADHD, complexe comorbiditeit	Gespecialiseerd team

Verwijscriteria

Van Huisarts naar Specialistische GGZ:

• Complexe differentiaaldiagnostiek
• Ernstige comorbiditeit
• Medicatie-indicatie bij kinderen <6 jaar
• Therapieresistentie
• Vermoeden ontwikkelingsstoornis

Specifieke Doelgroepen

ADHD bij Vrouwen

ADHD bij Ouderen (60+)

Diagnostische uitdagingen:

• Overlap met normale veroudering
• Cognitieve achteruitgang vs ADHD
• Polyfarmacie interacties
• Cardiovasculaire risico’s medicatie

E-Health & Innovaties

Digitale Interventies

Type	Voorbeeld	Evidence	Toepassing
Apps	Focuskeeper, Routinery	Beperkt	Zelfmanagement
VR Training	Aandachttraining VR	Opkomend	Specialistische setting
Online CGT	MijnKwartier ADHD	Goed	Basis GGZ
Serious Games	Plan-It Commander	Matig	Kinderen EF training
Telezorg	Videoconsulten	Gelijk aan f2f	Follow-up, therapie

Kwaliteitsindicatoren & ROM

Routine Outcome Monitoring

• Start behandeling: ADHD-RS, CGI-S, BRIEF, kwaliteit van leven
• Tijdens behandeling: 3-maandelijks symptoomscores
• Einde behandeling: CGI-I, tevredenheid, functioneren
• Follow-up: 6 en 12 maanden na afsluiting

Kwaliteitscriteria Zorg

Indicator	Norm	Meting
Wachttijd intake	<4 weken	Aanmelding – eerste gesprek
Diagnostiek duur	<12 weken	Intake – diagnose
Drop-out rate	<20%	Voortijdig stoppen
Symptoomreductie	>30%	ADHD-RS verschil
Patiënttevredenheid	>7/10	CQi score

Vergoedingen & Financiering

Vergoedingssystematiek 2024

Setting	Vergoeding	Eigen Risico	Voorwaarden
Huisarts/POH	Volledig	Nee	Geen verwijzing nodig
Basis GGZ	Volledig	Ja (385€)	Verwijzing huisarts
Specialistische GGZ	Volledig	Ja (385€)	Verwijzing huisarts
Medicatie	Volledig	Ja (385€)	Bij geregistreerde indicatie
Psycholoog (vrijgevestigd)	Afhankelijk polis	Mogelijk	Check verzekering

Intercollegiale Samenwerking

Multidisciplinair Team ADHD

Praktische Tools voor Zorgverleners

Consultvoering Checklist

• ☐ Agenda bespreken begin consult
• ☐ Één onderwerp tegelijk
• ☐ Schrijf belangrijke punten op
• ☐ Check begrip regelmatig
• ☐ Concrete afspraken maken
• ☐ Schriftelijke samenvatting meegeven
• ☐ Vervolgafspraak direct plannen

Red Flags – Doorverwijzing

• 🚩 Suïcidale ideatie/automutilatie
• 🚩 Psychotische symptomen
• 🚩 Ernstige stemmingsepisodes
• 🚩 Therapieresistentie na 2 adequate trials
• 🚩 Complexe comorbiditeit (>3 diagnoses)
• 🚩 Ernstig middelenmisbruik

Nascholing & Ontwikkeling

Accreditatie & Training

• NVvP: ADHD-symposia, richtlijntraining
• NIP: ADHD-diagnostiek cursussen
• V&VN: ADHD-verpleegkundig specialist opleiding
• Kenniscentrum ADHD: E-learning modules
• Trimbos: Implementatie zorgstandaard

Wetenschappelijke Bronnen

• Journal of Attention Disorders
• European Child & Adolescent Psychiatry
• ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders
• Tijdschrift voor Psychiatrie
• Clinical Child and Family Psychology Review

Conclusie

Effectieve ADHD-zorg vereist een integrale, evidence-based aanpak met aandacht voor de individuele patiënt en diens systeem. De nieuwe richtlijnen 2024 benadrukken gepersonaliseerde zorg, stepped care en multidisciplinaire samenwerking als sleutelelementen voor optimale behandelresultaten.

“ADHD-behandeling is meer dan symptoomreductie; het gaat om het optimaliseren van functioneren en kwaliteit van leven over de hele levensloop.”